Türkiye’de Bireysel Bağışçılık ve Hayırseverlik Raporu

TÜSEV, bireysel bağışçılık ve hayırseverlik alanında en güncel ve kapsamlı verilerin yer aldığı Türkiye’de Bireysel Bağışçılık ve Hayırseverlik Raporu’nu 2016 yılında yayımladı. Rapor, bireysel bağışçılığın mevcut durumunu, bireylerin bağışçılık eğilimlerini ve hayırseverlik algısını Sosyal Sermaye ve Sivil Toplum, Hayırseverlik Kavramının Algılanması, İhtiyaç Sahiplerine Doğrudan Yapılan Yardımlar ile Sivil Toplum Kuruluşlarına Yapılan Bağışlar ve Faaliyetlere Katılım’ı içeren Türkiye’de Bireysel Bağışlar başlıklı bölümler altında inceliyor.

TÜSEV tarafından bundan 10 yıl önce yayımlanan, Türkiye’de Hayırseverlik: Vatandaşlar, Vakıflar ve Sosyal Adalet isimli raporda yer alan verileri güncelleyerek aradan geçen zamanda meydana gelen değişimi de gözler önünde seren Rapor, karşılaştırmalı bir analiz yapılmasına da olanak sağlıyor.

Rapordan öne çıkan bulgular:

Bir Yılda Yapılan Yardım ve Bağışların Toplamı Kişi Başı Yaklaşık 228 TL

Türkiye’de bir yılda yapılan tüm yardım ve bağışların toplamı kişi başı yaklaşık 228 TL. Bu miktarın 209,6 TL’si doğrudan yardım (dilencilere, fitre, zekat, akrabalara, diğer kişilere, komşulara) olarak yapılırken, yalnızca 16,7 TL’si içinde STK’ların da olduğu kurumlar aracılığıyla yapılıyor.

Hayırseverlik “Yardım Etmek” Olarak Algılanıyor

Katılımcıların %40,6’sının hayırseverlik denince aklına “muhtaç ve yoksullara yardım” gelirken, %28,5’i de herhangi bir grubu işaret etmeksizin sadece “başkalarına yardım etmek, iyilikte bulunmak” cevabını veriyor. Aynı yönde cevap veren bir üçüncü grup da (%9,1) hayırseverliği para, gıda, giyim yardımı olarak görüyor.

Sosyal Sermaye Eksikliği Dikkat Çekiyor

Araştırmaya katılanların sadece %10’u çoğu insana güvenebileceğini belirtirken, %90’ı diğer insanlara güven konusunda hiçbir zaman dikkati elden bırakmamak gerektiğini düşünüyor. Diğer bir deyişle, Türkiye’de 10 kişiden sadece 1’i diğerlerine güveniyor ve güven ilişkisi genellikle aile, hemşehrilik gibi bağlara sahip kişilerle kuruluyor. Ancak, en yüksek bağış miktarının (53,2 TL) dilencilere verilmesi bu tercih ile çelişkili bir durum olarak dikkat çekiyor.

STK’lara Aidat Dışında Bağış Yapanların Oranı Düşüyor

Sivil toplum kuruluşlarına aidat dışında bağış yapanların oranı son 10 yılda %18,4’ten, %12,9’a düştü. On yıl önce yapılan araştırmanın sonuçları ile karşılaştırıldığında sivil toplum faaliyetlerine katılım ve üyelik oranlarında da azalma görülüyor. STK’larda gönüllü çalışanların (%7,8) ve toplantılara katılanların oranı (%6,7) ise artıyor.

Bireyler Bağışlarını STK’lar Aracılığıyla Değil, Doğrudan Ulaştırmayı Tercih Ediyorlar

Katılımcıların %88’i bağış ve yardımlarını ihtiyaç sahiplerine doğrudan ulaştırmayı tercih ediyor. İhtiyaç sahibi kişilere dinsel ve kültürel yakınlığın yardım yapma tercihindeki önemi artıyor. Araştırma sonuçları dinsel ve kültürel yakınlık duyulan ihtiyaç sahibi kişileri önceliklendirenlerin oranının 2004’te %9’dan 2015’te %22’ye çıktığını ortaya koyuyor.

Bağışların STK Aracılığıyla Yapılmamasının Başlıca Sebebi Küçük Miktarda Olmaları

Bireylerin bağışlarını bir kurum aracılığı ile yapmayı tercih etmemesinin nedenlerinin başında yapılan yardım miktarının düşüklüğü (%52), yardımların düzensiz aralıklarla ve ihtiyaç sahibi biri ile karşılaşıldığında yapılması (%26), kurumlara güven duyulmaması (%13) ve kurumların tanınmaması (%5) geliyor. Verilen cevaplar bağış miktarlarının küçük ve düzensiz olmasının bağışçılar tarafından önemli bir engel olarak algılandığını gösteriyor.

Dezavantajlı ve Mağdur Görülen Gruplarla Çalışan STK’lara Bağış Yapmak Tercih Ediliyor

Fakir ve düşkünlere yardım (%20,5), yetimlere yardım (%13,9) ve eğitim (%11,8) bağış yaparken bireyler tarafından çoğunlukla tercih edilen faaliyet alanları olarak öne çıkarken, bunları çocuk ve gençlere yardım (%9,1), şehit ve gazi ailelerine yardım (%8,4) ile engellilerle dayanışma (% 7,3) alanları takip ediyor. Araştırmanın bir diğer dikkat çekici bulgusu ise, mültecilere yardım (%1,1), sanat, kültür ve tarihi koruma (%1) ile hayvan bakımı ve koruma (%0,9) gibi alanların bağış yapma tercihlerinde son sırada yer alması.

Bireyler STK’lara Güvenmek İstiyor

Türkiye’de bireylerin %84,6’sı kuruluşun aldığı bağışın amacına uygun kullanılacağına dair verdiği güvenin, %84’ü ise kurumun iyi yönetileceğine dair duyduğu güvenin bir kuruma bağış yapmadaki en önemli kriter olduğunu belirtiyor. STK’ların güvenilirliği ve şeffaflığına önem verdiklerini söylemelerine rağmen, araştırmaya katılanların %66’sının bağış yapmadan önce bağış yapacakları kurum hakkında araştırma yapmamaları ve %67,5’inin ise bağış yaptıkları kurumlardan faaliyetlerine dair rapor almamaları dikkat çekiyor.