Hazırlayan: Barış Coşkun
Değişim için Bağış Projesi kapsamında her ay yayımladığımız ayın yazıları serisinin Kasım 2021 sayısında filantropi ve bağışçılık alanında son bir yılda yayımlanan 11 raporu bir araya getirdik. Dünyanın farklı bölgelerinden uzmanların bilgi ve deneyimlerine dayalı, güncel verilerin eşlik ettiği raporlarda 2021 yılında filantropi alanında küresel çapta gerçekleşen gelişmeler ve eğilimler farklı boyutlarda ele alınıyor. Acil durum filantropisi, filantropi ekosistemini desteklemek için gerekli adımlar, pandemi öncesi bağışçılık eğilimleri, küresel çapta bağışçılık eğilimleri, farklı dönemlerdeki bağışçılık pratikleri, hibe veren kuruluşların alan bazlı hibelerine dair güncel veriler, filantropi ve dijitalleşme ve sivil toplum – filantropi ilişkisini farklı boyutlarda ele alan, İngilizce dilinde yayımlanmış kaynaklara dair özet bilgileri ve raporlara ulaşmak için gerekli bağlantıları yazımızda bulabilirsiniz.
2021’de Afet Filantropisini Ölçümlemek: Kararlar Almak için Veriler (Measuring the state of disaster philanthropy 2021: Data to drive decisions) adlı rapor Candid ve Center for Disaster Philanthropy tarafından yayımlandı. Pandemi koşullarının devam etmesi sebebiyle 2019 yılına dair veri kaynakları girişinin 1/3 oranında azaldığını belirterek başlayan rapor, 2019 yılında küresel çapta karşılaşılan afetlere yönelik olarak, farklı aktörler tarafından ayrılan kaynaklara dair verileri kapsıyor. Aynı alanda 2018 yılında ayrılan kaynaklara kıyasla yaşanan düşüşü ortaya koyan rapor, veri kaynaklarına, kurumsal filantropiye, kamu kurumu kaynaklarına, bireysel ve kurumsal bağışlara ayrı bölümlerde odaklanırken aynı zamanda 3 farklı vaka analizini kapsıyor.
Filantropiyi Yükseltmek için Birlikte Hareket Etmek (Acting Together to Lift up Philanthropy) başlıklı rehber, TÜSEV’in üyeleri arasında yer aldığı Worldwide Initiatives for Grantmaking Support (WINGS) tarafından yayımlandı. Destekleyici bir filantropi ekosistemi oluşturabilmek için bir yol haritası sunan rehber, Rehbere Bir Bakış, Altyapıdan Ekosisteme, Terimleri ve Organizasyonları Anlamak, Hindistan, Kenya ve Rusya’da Filantropi Ekosistemlerinin Etkisi, Filantropi Destek Ekosistemi Kurmak, Filantropi Ekosisteminin Güçlü Yönlerini Belirlemek ve Harekete Geçmek için Bir Çağrı olmak üzere 7 ana bölümden oluşuyor.
Bağışçılık Ortamı: Hayırsever Bağışlarda Pandemi Öncesi Eğilimleri Anlamak (The Giving Environment: Understanding PrePandemic Trends in Charitable Giving) adlı rapor Indiana Üniversitesi bünyesinde çalışmalar yürüten Lilly Family School of Philanthropy tarafından yayımlandı. Son 20 seneyi kapsayan verilerin karşılaştırmalı olarak incelendiği rapor, bağış yapan ABD vatandaşlarının oranının üçte ikiden yarıya düştüğünü ortaya koyuyor. Ekonomik belirsizliklerin, demografik değişkenlerin, inovasyon ve teknolojinin filantropi sektörünün geleceğini şekillendirmeye devam edeceğinin de vurgulandığı rapor aynı zamanda jenerasyonlar arasındaki güven ve bağış yapma ilişkisine dair veriler de içeriyor.
Dünya Bağışçılık Endeksi (World Giving Index) 2021 yılı raporu Charities Aid Foundation (CAF) tarafından yayımlandı. Dünya genelinde 114 ülkeden bağışçılık alanından önemli veriler içeren raporda, ülkelerin bağışçılık skoru; tanımadığı bir kimseye yardım etme, sivil toplum kuruluşlarına bağış yapma ve gönüllülük için harcanan zaman üzerinden ölçülüyor. 2020 yılında toplanan veriler doğrultusunda Dünya Bağışçılık Endeksi 2021’in ilk sırasında Endonezya yerini korurken, ikinci sırada Kenya ve üçüncü sırada Nijerya yer alıyor. Rapor, bir önceki yılla kıyaslandığında Türkiye’nin genel sıralamada 131’den 78’e yükseldiğini belirtiyor.
Eşi Görülmemiş Zamanlarda Bağışçılık (Giving in Unprecedented Times) adlı rapor, TÜSEV’in Türkiye’de ilk kez 1 Aralık 2020’de #PaylaşmaGünü adıyla hayata geçirdiği, bağışçılığın ve gönüllülüğün kutlandığı küresel bir kampanya olan #GivingTuesday tarafından yayımlandı. 2020 yılındaki bağışçılık eğilimlerine odaklanan rapor, aynı yıl pandeminin de etkisiyle ABD’de hem bağış yapan kişilerin sayısının hem de yapılan bağış miktarının %5,2 oranında arttığını ortaya koyuyor. Rapor, bireysel bağışlardaki artışı, pandeminin yarattığı toplumsal ve ekonomik sorunların çözümünde bağışçılığın önemli bir araç olarak görülmesine bağlıyor. Tüm yıla bakıldığında düzensiz bağışların ve yeni bağışçıların artış eğiliminde olduğu görülürken bir yandan da düzenli bağışçıların azalma eğiliminin devam ettiğini ortaya koyan rapor küçük ve orta ölçekli STK’ların verilerini baz alıyor. Raporda aynı zamanda bağış büyüklüğüne, bağışların çalışma alanlarına göre STK’lara dağılımlarına ve bağışçıların büyüklüklerine ait veriler sunuluyor.
Avrupa Toplumsal Dönüşümü ve İnsan Hakları Alanında Fon Verenler ( 2021 Forecast for European Social Change & Human Rights Funders ) adlı rapor, sosyal dönüşüm ve insan hakları alanlarında fon veren kuruluşların oluşturduğu European Funders for Social Change and Human Rights (ARIADNE) tarafından yayımlandı. Rapor, alanda geleceğe dair öngörülerde bulunabilmek, sorunlara çeşitli ve yaratıcı çözümler geliştirebilmek ve dönüşüm yaratmak amacıyla politika önerilerinde bulunabilmek amacıyla ülke özelinde incelemeleri kapsıyor. Küresel anlamda 2021 yılında fon verenleri en çok zorlayacak başlıklar olarak finansal belirsizlikler, hükümetlerin geri çekildiği alanlarda doldurulması gereken hibe boşlukları, yardım temelli bağışlarla politika geliştirme temelli çalışmaların çatışması ve daralan sivil alan sıralanırken, fırsat alanları olarak ise iş birlikleri, dijitalleşme, ırksal adaletin iyileşmesi, toplumsal hareketler, iklim hareketi, uzun erimli fonlamalar ve katılımcı hibe verme yöntemleri sıralanıyor.
Hayırsever Kitlesel Fonlama: Kim, Neye ve Neden Bağış Yapıyor? (Charitable Crowdfunding: Who Gives, to What, and Why? ) adlı rapor Indiana Üniverstesi Lilly Family School of Philanthropy tarafından yayımlandı. Eylül 2020’de 1535 yetişkin arasında yürütülen araştırmanın sonuçlarına dayanan rapor, kitlesel fonlama veya sosyal medya üzerinden bağış yapanların profilini inceliyor ve bu bağışların daha genel filantropi bağlamında nerede konumlandığını ele alıyor. Rapor, COVID-19 pandemisinin yarattığı durumu da göz önünde bulundurarak teknolojinin filantropide çok daha merkez bir rol oynayacağını ve kitlesel fonlamanın filantropi ekosistemindeki yerinin giderek büyüyeceğini öngörüyor.
Avrupa Vakıflarından Çevre Fonlaması Raporu (Environmental Funding by European Foundations) Avrupa Vakıflar Merkezi (European Foundation CenterEFC) tarafından yayımlandı. Daha önce hazırlanan dört baskısının ardından yayımlanan beşinci baskıda bir önceki baskı verileri ile karşılaştırmalı bir analizi sunuluyor. Kamu yararına çalışan vakıf sayısının 87’den 127’ye, verilen hibe miktarının 583 milyon avro’dan 745 milyon avro’ya çıkışını irdeleyen raporda çevre filantropisi alanında geliştirilen hibelerin sayısının da 4093’den 5.358’e yükseldiği belirtiliyor. Hibelerin iklim ve atmosfer, biyoçeşitlilik ve türler, tarım ve gıda gibi farklı başlıklarda kategorilendirildiği çalışma ayrıntılı bir perspektif sunuyor.
2020’de Filantropi ve COVID-19: Bir yıldaki bağışçılığı ölçmek (Philanthropy and COVID-19 in 2020: Measuring one year of giving) adlı rapor Candid ve Center for Disaster Philanthropy tarafından yayımlandı. Küresel çaptaki sağlık krizinin bağışçılık ve filantropi üzerindeki etkisini inceleyen rapor, salgına karşı önlemlerin alındığı 2020 yılı içerisinde bağışçılık eğilimlerini analiz ediyor. Buna göre, en çok bağışı bağışçılar vakıfları alırken, şirketler ve şirket vakıfları %47 ile en yüksek bağış yapanlar arasında ilk sırada yer alıyor ve bunları yüksek gelirli bireyler izliyor. Rapor, salgınla mücadele için dünya çapında 20 milyar doların üzerinde bağış yapıldığını ortaya koyuyor.
Sivil Topluma Doğru Karşılığı Vermek (Giving Civil Society the Right Response) raporu Charities Aid Foundation (CAF) tarafından yayımlandı. Rapor, COVID-19’un şekillendirdiği şartlar altında, filantropiyi, bağışçılığı ve sivil toplumu desteklemek için farklı ülkelerdeki hükümetlerin aldığı kararları inceliyor ve öneriler sunuyor. Sivil toplum kuruluşları için teşvik paketleri ve vergi indirimleri gibi olumlu gelişmelerin yanı sıra, sınırlar ötesi bağışçılığa getirilen kısıtlamalar ve sivil alan üzerinde oluşturulan baskılar gibi olumsuz gelişmeler de ele alınıyor. Rapor, pandemi döneminde hükümetlerin aldığı kararlar neticesinde daralan sivil alanda çeşitli iş birliği önerileri, negatif algı ve tutumu dönüştürücü iş yapış biçimleri sunarak daha etkin ve etkili bir sivil alan için bütüncül bir çerçeve sunuyor.
Stanford University Center on Philanthropy and Civil Society’de Kıdemli Araştırmacı olan Lucy Bernholz’un kaleme aldığı Filantropi ve Dijital Sivil Toplum: Kılavuz 2021 (Philanthropy and Digital Civil Society: Blueprint 2021) raporu, 2020’deki gelişmelerin sivil toplumdaki eşitsizlikleri ve kırılganlıkları ortaya çıkardığını ve gelecek yıldan itibaren filantropi ekosistemindeki aktörlerin uygulamalarını ve alışkanlıklarını değiştirmeye başlayacağını ifade ediyor. 2021 yılında filantropi alanında gerçekleşmesi öngörülenlere dair görüşlerinde yer aldığı rapor 2021’de bağışların, gönüllülük için harcanan zamanın ve dijitalleşmenin artacağı öngörülerini verilerle temellendiriyor ve hükümetlerin dijital yönetişim araçları ile ilgili pozitif tutum geliştirebileceğine dair potansiyeli vurguluyor. Raporda ayrıca 2021 yılının STK’ların çalışan, üye ve gönüllülerinin (dijital) güvenliklerinin ön planda olması beklenen bir yıl olacağı fikri paylaşılıyor.
