27 Mayıs 2021’de Türkiye’de ilk defa çevrim içi ortamda düzenlenen Destekle Değiştir etkinliği, gerek toplanan taahhüt miktarı ve gerekse de yarattığı dayanışma ortamı açısından başarılı ve yenilikçiydi. Peki 24 Mayıs 2020 tarihinde fiziksel ortamda düzenlenmesi planlanan, TÜSEV’in düzenlediği altıncı Destekle Değiştir’in çevrim içi ortama taşınma süreci nasıl ilerledi? Ayın yazısında bu serüveni Uygulama Komitesi üyelerimizden Hakan Habip, daha önce fiziksel etkinliği de deneyimlemiş olan Pınar İlkiz, ve ilk etkinlik tecrübelerini çevrim içi ortamda yaşamış olan Barış Coşkun ve Güneş Engin’in görüşlerine de yer vererek anlattık.
TÜSEV ekibi olarak, altıncı Destekle Değiştir etkinliği için hazırlıklara 2019’un son aylarında başladık. Uygulama Komitesi’nin değerlendirmeleri sonucu etkinlikte projelerini sunmak üzere belirlenen Altyazı Sinema Derneği, Hayat Sende Derneği ve Yeryüzü Derneği ile iletişime geçerek onların etkinlik gününde sunacakları içerik üzerinde çalışmaya koyulduk. Uygulama Komitesi’nin yönlendirmeleri doğrultusunda, son dört etkinliğe ev sahipliği yapan Pera Müzesi’nden mekân değişikliğine gitmeye ve etkinliği, 2019’da yeni binasına taşınmış olan Arter’de düzenlemeye karar verdik. İçeriği ve lojistik detayları göz önünde bulundurarak 24 Mart 2020 tarihini etkinlik günü olarak belirledik. Davetiyeleri yolladık, katılımcı kayıtlarını almaya başladık ve TÜSEV ekibinin kalbinde her zaman ayrı bir yere sahip olan Destekle Değiştir heyecanını gittikçe daha yoğun bir biçimde yaşamaya başladık.
Türkiye’deki ilk COVID-19 vakasının açıklamasıyla birlikte heyecanın yerini bilinmezlik ve endişe aldı. İlerleyen günlerde kamu, özel sektör ve sivil toplumdaki etkinliklerin art arda ertelendiğini veya iptal edildiğini öğrendikçe kafamızdaki soru işaretleri arttı. Sağlık krizinin neden olduğu kaygı ve yaklaşan etkinlik tarihinin yarattığı aciliyet hissi, etkinliğin akıbetine dair en kısa süre içinde bir karar vermemiz gerektiğini hatırlattı bize. Etkinliğe on iki gün kala -bu kararı vermek çok zor olsa da- etkinliği erteleme kararı aldık.
Destekle Değiştir modelinin uyarlandığı ve The Funding Network (TFN) tarafından dünyanın farklı yerlerinde düzenlenen Giving Circle etkinlikleri de bu yeni küresel düzene adapte oldu ve Haziran 2020’de TFN ilk çevrim içi Giving Circle etkinliğini düzenledi. Bu etkinlik bizim için çok öğretici ve ilham verici oldu; TFN’in etkinliğindeki gözlemlerimizi Uygulama Komitesi’yle paylaşarak Destekle Değiştir’i çevrim içi ortama nasıl uyarlayabileceğimizi konuştuk. Sonbahar aylarında salgının şiddetinin azalmamış olması, bizi etkinliği çevrim içi ortama uyarlama konusunda harekete geçirdi.
Bu sürecin en önemli aşamalarından biri, projelerini pandemi öncesi şartlara göre tasarlamış olan katılımcı sivil toplum kuruluşlarının (STK) projelerini mevcut koşullara göre düzenlemeleri oldu. Bir diğer kritik nokta ise, fiziksel ortamdaki etkinliklerde yakalanan enerjiyi ve etkinlik ruhunu -birebir aynısı olmasa da- ekran karşısında da yaratabilmekti. Bunun için etkinliği sunacak yetkin bir kişiye ihtiyacımız olduğunu bir kez daha fark ettik ve bu zorlu görevi Kenan Doğan’a teklif ettik. Uzun yıllar sivil toplumda çalışmış olan ve sektörle ilişkilerini hala çok canlı tutan Kenan, hazırlayıcılığını ve sunuculuğunu üstlendiği radyo programı tecrübesi de sayesinde, tam da çevrim içi Destekle Değiştir kitlesini harekete geçirebilecek profile sahipti. İş yoğunluğuna rağmen bizi kırmadı ve etkinliğin en kritik rollerinden birini üstlendi. Etkinliğin ardından herkesin ilk dile getirdiği şeylerden biri, Kenan’ın sunuculuğunun yarattığı fark oldu.
122 kişinin katıldığı altıncı Destekle Değiştir etkinliğinde 93 destekçi üç kuruma toplam 114.350 TL destek taahhüdünde bulundu—fakat bizim için Destekle Değiştir bu sayılardan çok daha fazlası. Bizim için Destekle Değiştir, sivil topluma benzersiz bir değer kattığımızı hissettiğimiz ve gördüğümüz, küçük dokunuşlarla büyük değişimlerin yaratıldığı umut dolu bir etkinlik. Bu yazının devamında, etkinliği farklı pozisyonlardan deneyimleyen dört farklı kişiye yer verdik ve ilk çevrim içi Destekle Değiştir’i onlardan dinledik.
Uygulama Komitesi Üyesi—Hakan Habip
- Pandeminin yarattığı belirsizliği göz önünde bulundurduğunuzda, Destekle Değiştir’i fizikselden çevrim için ortama taşıma süreci hakkında bir Uygulama Komitesi üyesi olarak ne düşündünüz?
Ülkemizde TÜSEV hamiliğinde, üyeleri her seferinde değişen Uygulama Komitesi’nin katkılarıyla düzenlenen Destekle Değiştir süreci, onlarca bireysel ve kurumsal bağışçıyı, sivil toplum kuruluşları aracılığıyla normalde erişilmesi zor yüzlerce kişinin yaşam kalitesine katkı yapma fırsatı oluşturan etkili ve güvenilir bir yol.
2019’da TÜSEV’in teknik desteğiyle Sivil Toplum için Destek Vakfı’nın yüz yüze düzenlediği Destekle Değiştir’de faydalanan tarafta, Mayıs 2021’de TÜSEV’in pandemi yüzünden çevrimiçi düzenlediği Destekle Değiştir’de destekleyen tarafta yer aldım.
A’dan Z’ye hedef, değer, dil, ve süreçleriyle tutarlı tasarlanmış bir yol olduğu için, hazırlıklar çevrim içi yapıldığı için, ve katılan çoğu kişinin yaşamında çevrimiçi deneyimler bu dönemde artmış olduğu için, etkinliğin bu şekilde yapılması doğal bir süreç oldu. STK’lar ve bağışçılar açısından şeffaf, dengeli, yapıcı, keyifli bir deneyim yaşandı.
Farklı konularda topluma katkı yapan çok değerli üç sivil toplum kuruluşunu ve sorumlularını daha yakından tanıdım. Yürekten yaşayan, davranan insanları tanımak benim için ilham vericiydi.
- Bu tecrübenin ardından, gelecekte Destekle Değiştir’i çevrim içi düzenlemeyi düşünen kurumlarla neler paylaşmak isterdiniz?
“Sürece güvenin” diyorum. Detaylara dikkat edin, tamamlayıcı özellikleri olan toplumsal duyarlılığı yüksek insanları bir araya getirin. Düzenleyen kurumların da, başvuran STK’ların da çok keyif alacağı bir deneyim olacaktır.
Pınar İlkiz
- Önceki Destekle Değiştir etkinliklerine katılmış biri olarak, bu etkinliğin çevrim içi düzenleneceğini öğrendiğinizde tepkiniz ne oldu? Etkinliğin ardından neler düşündünüz?
Önce panikledim çünkü aklımdan ilk geçen şu oldu; “Moderasyon nasıl olacak?” Hatta Destekle Değiştir’in duyurusunu okuyunca TÜSEV ekibinden Birce’ye attığım mesaj dün gibi aklımda: “Saçma bir soru olacak ama nasıl olacak? Kurgusu yani, taahhüt kısmı.” Her şeyin dijitale taşınmaya uygun olmadığını düşünen biri olarak “panikledim” diyorum çünkü Pera Müzesi’nde bir araya geldiğimiz Destekle Değiştir etkinliklerindeki havanın yakalanamayacağını ve TÜSEV ekibinin onca hazırlığının heba olacağını düşünmüştüm. Meğer ne boş bir panikmiş.
Her dijital etkinlikte olduğu gibi biraz tutuk başladı ama bu sefer insanlar hem söz alarak, hem mesaj yazarak destek taahhütlerini dile getirdi. Etkinlik başında içimden “Yahu acaba hedeflere ulaşamayacak mıyız?” diye sorarken etkinliğin sonunda hedeflerin aşıldığını görünce Destekle Değiştir etkinliğinin dijitalin sınırlarını aştığını anladım ve inanılmaz mutlu oldum.
Bir yandan da tabii şu var, dijitalin inanılmaz bir nimeti olan etkinliği en iyi yerden izlemek. Destekle Değiştir etkinliklerinde projelerini anlatan ekibin salona girip de toplanan tutarı gördüğündeki yüz ifadesi benim için paha biçilmez ve bunu ancak etkinlik sonrası hazırlanan videoda görebiliyorduk. Fakat bu sefer, benim de projelerini desteklemekten gurur duyduğum, Altyazı Dergisi’nden Sanem’in yüzündeki ifadeyi, mutluluğu ve şaşkınlığı hala unutamıyorum. Benim için Destekle Değiştir, aylarca süren çabanın, toplantının ve heyecanın o iki-üç saniyelik anda vücut bulması demek aslında.
- STK’ların Destekle Değiştir aracılığıyla sizlerle kurduğu ilişkiyi göz önünde bulundurduğunuzda, bu ilişkinin ekran karşısında başlamış olması sizin için neleri değiştirdi? Diğer bir deyişle çevrim içi modelde bağışçı ve STK arasındaki ilişkiyi nasıl yorumlarsınız?
Benim için çok bir şeyi değiştirmedi çünkü bu durum aslında herhangi bir sivil toplum kuruluşunun derdini dijitali kullanarak anlatma halinin bir varyasyonuydu. Sanırım bu noktada “değiştirmedi”den ziyade “yadırgamadım” daha doğru bir kelime olur.
Aslında bir sivil toplum kuruluşunun bir reklamla karşıma çıkmasından ziyade Destekle Değiştir’de karşıma çıkmasıydı durum. Fakat hem insan faktörü, yani birinin karşımda bana başarmak istediği şeyi anlatması ve soru sorarsam cevaplamak için zamanı olduğunu bilmem, hem de etkinliğin doğası gereği en az bir sivil toplum kuruluşunu destekleyeceğimi bilerek etkinliğe gelmem Destekle Değiştir’in dijitale taşınmasını, herhangi bir “dijitali kullanarak derdini anlatma” halinden ayırdı.
Destekle Değiştir ile çevrim içi başlayan bağışçılık ilişkisi yukarıda bahsettiğim sebeplerle diğer çevrim içi kaynak geliştirme modellerine kıyasla daha samimi ve paylaşımcı bir başlangıç sağlıyor. Bu sebeple bu etkinlikte kazanılan bağışçıların doğru bir iletişimle düzenli bağışçılara dönme ihtimali de oldukça yüksek. Benim de bu sivil toplum kuruluşlarından beklentim Destekle Değiştir ile kazanmış oldukları bu yeni bağışçı kitlelerine özgü bir iletişim yürütmeleri ve bunun sayesinde elde edecekleri düzenli bağışlarla yaptıkları işleri daha sürdürülebilir kılmaları.
İlk defa Destekle Değiştir’e katılan—Barış Coşkun ve Güneş Engin
- Destekle Değiştir’i ilk defa deneyimleyen biri olarak, bu model hakkında neler düşündünüz?
Barış: Destekle Değiştir, çağrısı ve kaynaklarını okuduğumda zihnimde beliren formatın çok ötesine geçen bir kaynak geliştirme yöntemi oldu. Etkinlik öncesi TÜSEV ekibi tarafından yapılan hatırlatmalar ve yönlendirmelerin katılımın nitelikli bir hale gelmesini sağladığını düşünüyorum. Etkinlik sırasında projelerin çok net ve doğrudan aktarımının yapılması ve cesaretlendirici bir yöntemle desteklenmesi, destek büyüklüğünden öteye geçen katılımcı bir alan yaratılması en çok dikkatimi çeken özellikleri oldu. Sonuç ise beni daha da şaşırttı. Proje başına belirlenen destek hedefinin katılan üç sivil toplum kuruluşu için de aşılması etkinlikten bir tatmin duygusuyla ayrılmamı sağladı. Moderasyonun ve sunuşun cesaretlendirici bir yöntemle yürütülmesi de etkinlik bittiğinde yüzüme yayılan ve etkisi saatler süren bir gülümsemeye sebep oldu.
Bir yandan da etkinlik anında bu kadar güzel, gönülden, paylaşımcı insanların bir araya nasıl geldiğini düşündüm durdum. TÜSEV’in etki alanının genişliği beni mutlu etti. Bu noktada çıkarımım şu şekilde oldu: TÜSEV ekibi ve gönüllüler gerçekten bu etkinliğin her detayına çokça çalışmış olmalı. Çok iyi planlanmış, düzenlenmiş, akışta birbirini tamamlayan katılımcı ruhu özümsedim etkinlik sayesinde. Ve elbette anlık takibin zorluğuna rağmen şeffaf bir biçimde yürütülen etkinlik Destekle Değiştir modelinin kısa zamanda gerçekleşiyor gibi görünse de ciddi bir çalışmanın ürünü olduğunu ortaya koydu. Emekleri geçenlere ve tüm bağışçılara teşekkürlerimle. Bu deneyimin bir parçası olmak harikaydı.
Güneş: Destekle Değiştir, öncelikle Türkiye’de bağışçılık alanında yenilikçi bir etkinlik olması nedeniyle önemli. TÜSEV’in Türkiye’de bağış yapma eğilimleri üzerine yürüttüğü araştırmalarda da görüldüğü gibi, bağış yapan kişilerin çoğu, kurumlar aracılığıyla bağış yapmaktansa, bizzat tanıdıkları kişilere maddi yardımda bulunmayı tercih ediyor. Oysa STK’lara yapılan bağışlar, bu kuruluşların faaliyet gösterdikleri alanda etkin biçimde çalışmalarını sürdürmeleri için büyük önem taşıyor.
Farklı toplumsal ihtiyaçları tanıyan, bu alanlarda nitelikli çalışmalar yürüten, bilgi üreten, pek çok insanın hayatına olumlu yönde etki eden, ekolojiden kültürel çalışmalara, oldukça geniş bir alanda etki yaratan sivil toplum kuruluşları için bireysel bağışlar en kritik sürdürülebilir finans kaynaklarından biri. Ne var ki, STK’lar, yeterli bağışçı havuzu yaratamadıkları için çalışmalarını büyük oranda fon veren kuruluşların kaynaklarına dayandırmak zorunda kalıyorlar. Bu durum ise, STK’ların hedeflerini fon verenlerin ajandalarına göre değiştirmelerine neden olabiliyor. Diğer yandan STK’lar, fonların sürekliliği için ya enerjisinin büyük bir kısmını fon aramaya ayırıyor ya da kaynak sıkıntıları nedeniyle çalışmalarını sonlandırmak zorunda kalabiliyor.
İşte Destekle Değiştir, tam da bu çıkmazı ortadan kaldırmayı amaçlaması ve Türkiye’deki ilk örnek olması nedeniyle önem taşıyor. Destekle Değiştir, STK’lar ile bireyler arasındaki mesafeyi ortadan kaldırarak; farklı alanlarda çalışan STK’ların kendilerini, yaptıkları sunumlarla tanıtmalarına olanak sağlıyor. STK’ların hedeflerine inanan bireylerin destekleri, sivil alanda önemli çalışmalar için kaynak oluştururken aynı zamanda sivil toplum kuruluşlarını potansiyel “düzenli bağışçılar”la tanıştırıyor. Etkinlik bittiğinde, yalnızca toplanan destek taahhüdü için değil; etkinliğe katılan üç STK ile tanışan yüzlerce kişi arasında temeli atılan bu yol arkadaşlığı için de kendimi mutlu hissediyordum.
- Son bir yıldan fazla süredir neredeyse tüm faaliyetlerin ekran başına taşındığı düşünüldüğünde, Destekle Değiştir sizce hangi açılardan başarılı oldu ve hangi yönleri geliştirilebilir?
Barış: Ekran başındaki moderasyona gün geçtikçe daha çok alıştığımızı düşünmekle beraber çevrimiçi ortamda 120’yi aşkın kişinin Destekle Değiştir için bir araya gelmesi beni umutlandırdı ve ümitlendirdi. Öte yandan, taahhüt edilen destek miktarlarının katılımcı ve şeffaf bir biçimde sunumu da beni bu tarz bağış etkinliklerine katılım için motive etti. Sunuşlar, moderasyon, katılan herkesin heyecanı ve paylaşmanın paha biçilemez mutluluğu etkinliğin en güzel ve özel yanlarını oluşturuyor benim gözümde. Takip sistemi daha kolaylaştırılabilir mi diye düşünürken bir yandan da sözlü taahhütlerin yazılı çevrimiçi formlarla alınışı içimi rahatlatan bir nokta oldu. Etkinliğe hazırlık süreci, etkinlik anı ve sonrasındaki takibin, bağışçılara hatırlatma sistematiğinin ve teşekkür süreçlerinin iyi yürütülmesi de bir diğer iyi noktalar bütünü diyebilirim.
Tekrardan emeği geçenlere ve bağışçılara teşekkür ederken, pandemisiz günlerde etkinliğin hibrit bir sistemle yürütülebilmesi katılımı kolaylaştırırken paylaşım alanını da genişletebilir diye düşünüyorum.
Güneş: Pandeminin yarattığı onca olumsuzluk bir yana, bu süreç hepimizin tecrübe ettiği üzere, iletişim araçlarına teknolojinin entegrasyonunu hızlandırdı ve bu araçları kullanan kişi sayısını dramatik biçimde artırdı. Bu durumun, coğrafi uzaklıkların etkisini azaltırken, bilginin paylaşımını kolaylaştırdığını söylemek mümkün. Destekle Değiştir de iletişim araçlarının bu yeni koşullara çok başarılı biçimde uyarlandığı bir etkinlik oldu. Bir panel veya konferansın dijital ortamda çok daha zahmetsiz biçimde organize edilebileceğini söyleyebiliriz; fakat yüzlerce kişinin farklı kurumları tanımasını ve desteklemesini hedefleyen bir etkinliği sorunsuz biçimde düzenleyebilmek büyük bir sorumluluktu. Bu etkinliğin başarıyla noktalanmasında ise TÜSEV’in tecrübesi ve çalışanların emeklerinin çok büyük bir rol oynadığını düşünüyorum.
